Tylko Ferdynand Magellan i Vasco da Gama wiedzą ile trudu trzeba było włożyć w to, by opłynąć kontynenty w poszukiwaniu „nowych światów”. Czy któryś ze współczesnych żeglarzy podjąłby się takiego wyzwania? Dziś żegluga, w szczególności transportowa, nie funkcjonuje bez kanałów morskich. To właśnie one zrewolucjonizowały system przemieszczania się wodnymi szlakami.
Kanały morskie – czyli co?
Najprościej mówiąc są to sztuczne drogi wodne łączące dwa obszary morskie. Międzynarodowe kanały morskie łączą dwa obszary morskie otwarte dla żeglugi międzynarodowej. W porównaniu z cieśninami morskimi, kanały mają generalnie większą szerokość, choć nie ma określonych wartości granicznych między cieśniną a kanałem. Nazywanie niektórych wąskich połączeń wodnych cieśninami bądź kanałami oparte jest w dużej mierze na tradycji geograficznej. Natomiast w kanałach, które przebiegają przez terytorium państwa i stanowią jego wody wewnętrzne, obowiązuje wolność żeglugi ustanowiona umowami międzynarodowymi. Oznacza to możliwość korzystania z kanału przez wszystkie statki, niezależnie od podnoszonej bandery.
Kanał Sueski
Leży na terytorium Egiptu i łączy Morze Śródziemne z Oceanem Indyjskim. Warto wspomnieć, że swoboda żeglugi kanałem została zapewniona na mocy traktatu z 1888 roku. Został on zawarty przez Anglię, Austro-Węgry, Francję, Hiszpanię, Holandię, Niemcy, Rosję, Turcję i Włochy. Jego budowa rozpoczęła się w 1859 roku i trwała 10 lat. Dzięki temu trasa żeglugowa z Londynu do Mumbaju została skrócona o 7,5 tysiąca kilometrów. O tym, jak ten kanał zajmuje ważne miejsce w światowej gospodarce, świadczy fakt, że obsługuje 8% światowego transportu ropy. Jego długość to 163 kilometry. Ciekawostką jest fakt, że na trasie co 10 km funkcjonują zatoki dla mijających się statków, przy czym pięć lat temu równolegle do części starego kanału zbudowano nowy tor wodny liczący 72 kilometry, który pozwala na równoczesny ruch statków w obu kierunkach.
Kanał Panamski
Leżący na terytorium Panamy, łączy Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym. Podkreślmy, że swobodę żeglugi kanałem zapewniły traktaty z 1901 i 1903 roku pomiędzy Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi oraz Panamą i Stanami Zjednoczonymi. Kanał ten przekopany został przez Przesmyk Panamski w latach 1904–1914, a oficjalnie otwarty w 1920 roku. Jego długość to około 82 kilometry. W trakcie budowy przy nim zmarło 25 tysięcy robotników, a kolejnych 20 tysięcy zaraziło się malarią lub żółtą febrą. Jednak, pomimo ofiar, udało się osiągnąć cel: droga morska z San Francisco do Nowego Jorku została skrócona o ponad 14 tysięcy kilometrów. Ciekawostką jest fakt, że największe statki płynące tym kanałem mają niewiele więcej niż 0,5 m wolnej przestrzeni między burtami a ścianami śluz. Dane statystyczne wskazują, że w 2019 roku zarejestrowano 13 785 tranzytów. Od kilkunastu lat trwa rozbudowa tego szlaku, a jej efektem ma być przepustowość, która powinna wzrosnąć dwukrotnie do 2025 roku.
Kanał Kiloński
Przechodzi on przez terytorium Niemiec, znajduje się w kraju związkowym Szlezwiku-Holsztynie. Łączy Morze Bałtyckie z Morzem Północnym. Dla żeglugi stał się wolny na mocy traktatu wersalskiego z 1919 roku. Jego długość wynosi blisko sto kilometrów, a głębokość stanowi ponad 11 metrów. Warto zauważyć, że skraca on żeglugę z Bałtyku na Morze Północne o 700 km. Został wybudowany w latach 1887-1895, a pogłębiony w 1909-1914.
Zablokowany kanał
Ostatnie wydarzenia w Kanale Sueskim pokazują jak ważną odgrywają one rolę w dzisiejszym transporcie pomiędzy kontynentami. Przypominamy, że Kanał Sueski pozostawał zablokowany od 23 do 29 marca 2021 roku przez niemal 400-metrowy kontenerowiec Ever Given. Kontenerowiec stanął w poprzek kanału, a w chwili jego odblokowania czekało ponad 450 statków. Rozładowanie tego „korka” zajęło blisko 10 dni. Najprawdopodobniej Egipt stracił około miliard dolarów na tygodniowej blokadzie Kanału Sueskiego. Ucierpiał też światowy handel.