Transformacja sprawiedliwej transformacji

Samorząd województwa przekazał dziś do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej robocze wersje terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji. To ważny dokument, dzięki któremu na Dolny Śląsk trafi w nadchodzącej perspektywie finansowej Unii Europejskiej aż 556 milionów euro.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji to potężne narzędzie finansowe, które w najbliższych latach wesprze rozwój Dolnego Śląska. Zależy nam na tym, aby oprócz subregionu wałbrzyskiego mogło z niego korzystać także zagłębie turoszowskie – mówi marszałek Cezary Przybylski z Bezpartyjnych Samorządowców.

Europejski Zielony Ład jest kluczowym dokumentem strategicznym Komisji Europejskiej, dzięki któremu Europa ma szansę stać się pierwszym neutralnym klimatycznie kontynentem do roku 2050. Aby osiągnąć te cele musimy w sposób zrównoważony i sprawiedliwy przeprowadzić szereg przemian przygotowujących nasze regiony do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Temu właśnie służy narzędzie, jakim jest Fundusz Sprawiedliwej Transformacji.

Dolny Śląsk jest jednym z najsilniej uprzemysłowionych regionów w Polsce. Stoi więc przed nami poważne wyzwanie, ponieważ neutralność klimatyczna to maksymalne ograniczenie emisji dwutlenku węgla w przemyśle, transporcie i energetyce. W praktyce oznacza to m.in. konieczność przeprowadzenia kosztownych zmian w produkcji energii. Dzięki staraniom zarządu województwa Dolny Śląsk może liczyć na potężne wsparcie finansowe na ich przeprowadzenie.

Na Dolnym Śląsku wsparciem zostanie z pewnością objęty subregion wałbrzyski – powiat wałbrzyski, świdnicki, dzierżoniowski, ząbkowicki, kłodzki oraz miasto Wałbrzych. Dzięki Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji możliwe będzie dofinansowanie m.in. wdrażania technologii zapewniających tanią i czystą energię, redukcji emisji gazów cieplarnianych, regeneracja terenów zdegradowanych, ale także pomoc dla przedsiębiorców na tworzenie nowych miejsc pracy. Dzięki rozmowom, jakie prowadzimy w regionie, zidentyfikowaliśmy także kolejne obszary, które chcemy zakwalifikować do wsparcia Funduszem – mówi wicemarszałek Grzegorz Macko z Prawa i Sprawiedliwości.

Zdaniem zarządu województwa obszarem wymagającym już dziś wsparcia z tej puli jest powiat zgorzelecki. Zagłębie turoszowskie obecnie odpowiedzialne jest za ok. 4% rocznej produkcji energii w Polsce. W przemyśle węglowym w Kopalni i Elektrowni Turów zatrudnionych jest ok. 3,5 tys. pracowników, a pośrednio zakłady te oddziałują na tysiące mieszkańców powiatu zgorzeleckiego. Dlatego włączenie tego obszaru do planu sprawiedliwej transformacji jest dla samorządu województwa sprawą kluczową.

Dziś przekazujemy do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej wersje robocze naszych planów. Przed nami kilka miesięcy spotkań i dyskusji z partnerami w regionie, a także w rządzie i Komisji Europejskiej. Liczę na to, że w połowie roku będziemy mieli gotowe plany transformacyjne dla subregionu wałbrzyskiego i powiatu zgorzeleckiego – wyjaśnia marszałek Przybylski.

W wyniku rozmów podjęto również decyzję o uwzględnieniu w planie transformacji obszaru powiatu kamiennogórskiego, ze względu na funkcjonalną zależność od Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przystąpiono zatem do opracowania analizy wspominanych powiązań społeczno-gospodarczych i konsekwencji, jakie dla tego powiatu przyniosła likwidacja Dolnośląskiego Zagłębia węglowego w latach 90-tych.

Aby właściwie przygotować się do wykorzystania  wsparcia funduszu, zarząd województwa powołał specjalną grupę roboczą. Stanowi ona platformę wymiany doświadczeń dla regionalnych interesariuszy, a w jej skład  wchodzą przedstawiciele wszystkich instytucji i podmiotów, których dotyczy tematyka transformacji węglowej na Dolnym Śląsku. Znalazły się wśród nich jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju, przedsiębiorstwa czy duże spółki energetyczne.

Aby poznać oczekiwania poszczególnych grup, zarząd województwa podjął również decyzję o naborze wstępnych propozycji interesujących ich projektów. W efekcie poznaliśmy niemal 500 propozycji, które pozwoliły określić kierunki wsparcia w przygotowywanych Terytorialnych Planach Sprawiedliwej Transformacji.

Sprawiedliwa transformacja Dolnego Śląska będzie miała trzy wymiary: gospodarczy, społeczny  i środowiskowy.

• Wymiar gospodarczy odnosi się do stworzenia nowoczesnej  gospodarki, kształtującej lokalny rynek pracy. Cel ten ma przede wszystkim sprzyjać inwestycjom w tworzenie nowych przedsiębiorstw i nowych miejsc pracy. Mają one powstać również poprzez ułatwienie dostępu do infrastruktury wspierającej przedsiębiorczość, w tym inkubatorów przedsiębiorczości wraz z katalogiem usług szkoleniowych i informacyjnych. Taka gospodarka ma sprzyjać między innymi aktywności mieszkańców i zatrzymaniu młodych ludzi w regionie, stworzenia im doskonałych warunków do pracy, mieszkania oraz związania swojej przyszłości z Dolnym Śląskiem.
• Wymiar środowiskowy polega na zapewnieniu mieszkańcom wysokiej jakości otoczenia w którym żyją. To również przywrócenie pełnej wartości ekonomicznej i środowiskowej terenom zdegradowanym. W subregionie wałbrzyskim jednym z kluczowych działań mających na celu poprawę jakości przestrzeni i jej funkcjonalności będzie regeneracja obszarów przekształconych wskutek działalności górniczej oraz w wyniku powiązanych z nią aktywności. Istotna jest tu rekultywacja i nadawanie nowych funkcji obszarom poprzemysłowym, zagospodarowanie zwałowisk, stawów osadowych i niezrekultywowanych hałd. Również tworzenie terenów inwestycyjnych czy wykorzystanie przestrzeni poprzemysłowych w celu nadania im zupełnie nowej funkcji np. turystycznej.
• Cel społeczny nawiązuje do głównej siły napędowej transformacji jaką jest kompetentne, świadome i aktywne społeczeństwo. To właśnie mieszkańcy stanowią w procesie przemian największą wartość. Dlatego oprócz działań związanych z pozyskiwaniem kompetencji i kwalifikacji odpowiadających potrzebom nowoczesnej gospodarki planowane jest przygotowanie mieszkańców do zmieniających się priorytetów rozwojowych związanych z neutralnością klimatyczną. Najistotniejszym zadaniem jest zbudowanie więzi społecznych, a tym samym wspólnej i świadomej odpowiedzialności społecznej oraz poczucia bezpieczeństwa.

Przekazane dziś do ministerstwa projekty Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji dla subregionu wałbrzyskiego oraz powiatu zgorzeleckiego stanowią podstawę do dalszych rozmów o szczegółach wykorzystania pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji na Dolnym Śląsku. Praca nad nimi nie kończy się i w dalszym ciągu zachęcamy do kontaktu z nami i uczestniczenia w procesie tworzenia planów transformacyjnych naszego regionu. Liczę również na to, że ostateczna pula środków, jakie w swojej dyspozycji będzie miał Dolny Śląsk, zostanie jeszcze zwiększona – podsumowuje wicemarszałek Grzegorz Macko.