Skąd pomysł na stworzenie projektu „Wygrajmy to miejsce” realizowanego przez Państwa Fundację?
Pomysł na napisanie i realizację projektu ‘Wygrajmy to miejsce” jest wpisany w misję naszej Fundacji. Fundacja Via Salutis powstała w czerwcu 2019 r. z misją, aby działać na rzecz dobra wspólnego, promowania zdrowego życia opartego na zdrowiu, komunikacji, edukacji, aktywizacji, działaniu włączającym różne grupy społeczne do świadomego kształtowania swojego dobrostanu.
Jako swoje statutowe zadania traktujemy edukację, aktywizację i integrację społeczną, edukację senioralną oraz międzypokoleniową. Via Salutis oznacza w tłumaczeniu „DROGA DO ZDROWIA”. Nasza “droga do zdrowia” jest rozumiana jako droga do równowagi, radości, spokoju, poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego i dobrostanu. Prowadzi przez szereg wydarzeń kulturalnych, artystycznych oraz inicjatyw sprzyjających budowaniu wspólnoty i społeczeństwa obywatelskiego, czyli takiego, które jest zaangażowane, świadome i gotowe do zaspokajania swoich potrzeb poprzez działanie.
Żeby ludzi angażować trzeba ich spotykać, poznawać, zapraszać do odkrywania swoich pasji oraz swoich zasobów, najpierw proponując szereg ważnych, wartościowych i angażujących działań, a po tych doświadczeniach stwarzać przestrzeń i inspirować do dalszego działania.
To poczucie bycia potrzebnym zaangażowanym i społecznie użytecznym daje spełnienie i tak naprawdę przyczynia się do osiągania zdrowia. A to przecież cel naszej Fundacji wpisany w jej nazwę.
Najważniejszą dla nas grupą wiekową, której dedykujemy gro działań, są osoby starsze. Dziś problem starzejącego się społeczeństwa, izolacji osób starszych i braku adekwatnej oferty senioralnej jest dyskutowany już bardzo szeroko. Demografia, stereotypizacja, ageizm, czy gerontofobia są zjawiskami wcale nie odległymi, globalnymi, ale obserwowanymi przez nas codziennie w otaczającym nas lokalnym środowisku. My dostrzegamy ogromny potencjał w starości, doświadczenie życiowe, wspomnienia, mądrość życiową. To, co wyzwala w Seniorach ich MOC, to spotkanie z drugim człowiekiem, bycie przykładem, partnerem, po prostu bycie zauważonym i ważnym. Z drugiej strony widzimy ludzi młodych, zagubionych w poszukiwaniach własnej ścieżki, potrzebujących oparcia o autorytet, oparcia o relacje. Wiemy jak ważne jest integrowanie ludzi, spotykanie ich, słuchanie, zaproszenie do międzypokoleniowego działania. Zależy nam na ukształtowaniu młodych, którzy pragną czegoś więcej dla siebie i otaczającego świata, chcą korzystać z zasobów osób starszych, którzy dzięki swojemu doświadczeniu życiowemu i zawodowemu mogą stać się mentorami zmiany.
Skąd udało się pozyskać środki na działania?
Gdy Narodowy Instytut Wolności ogłosił konkurs na projekty mające na celu zwiększenie zaangażowania obywateli i organizacji pozarządowych w życie publiczne, wiedzieliśmy, że jest to zaproszenie dla nas.
Ponieważ to ja piszę w Fundacji projekty zaczęłam rozglądać się wokół, zastanawiać, pytać co może być łącznikiem dla międzypokoleniowego działania. Obserwacje, diagnoza potrzeb i coś, co noszę w sobie, pragnienie, żebyśmy kochali to miejsce w którym żyjemy, dostrzegając jego wyjątkowość, sprawiły, że zrodził się pomysł na projekt „Wygrajmy to miejsce”.
Stanęliśmy do konkursu w priorytecie pn. Organizacje obywatelskie na rzecz dobra wspólnego, bo nasza Fundacja działa na rzecz dobra wspólnego.
Złożyliśmy projekt „Wygrajmy to miejsce!”, wygrajmy czyli zdobądźmy dla siebie, zagospodarujmy, uczyńmy je dla siebie dobrym, ciekawym, wartym życia w nim i kształtowania go swoimi działaniami.
W projekcie postawiliśmy na współpracę, międzypokoleniowość i wyzwalanie MOCY w uczestnikach, by stawali się świadomymi inicjatorami życia społecznego. Zaprosiliśmy ich do tego, by podzielili się z nami tym, co dla nich ważne, swoją ciekawością świata, otwartością oraz mozaiką kulturową, którą tworzą. Zaprosiliśmy ich także, by skorzystali z możliwości poznawania i aktywowania nowych obszarów zainteresowań.
Jako cel projektu określiliśmy integrację, edukację i aktywizację mieszkańców ziemi wałbrzyskiej wokół tematu wspólnego dziedzictwa jakim jest kultura, przyroda oraz nasza wielokulturowość.
I nasze starania zostały docenione. Na max. 111 pkt. otrzymaliśmy 110,5 i znaleźliśmy się na 5 miejscu wśród 444 przeznaczonych do dofinansowania projektów. Pieniądze na realizację projektu otrzymaliśmy z Narodowego Instytutu Wolności z programu Fundusz Inicjatyw bywaltesich NOWEFIO na lata 2021-2030.
Nasz projekt jest dwuletni. Pierwszy rok projektu już za nami. Działo się w nim bardzo dużo i bardzo intensywnie, co wynikało także podziału środków, i przyznaniu nam na rok 2021 większej puli finansowej niż na rok 2022. Musieliśmy się więc dostosować do wymogów Grantodawcy i przebudować plan działań w projekcie. Z prospektywny 5 miesięcy (bo projekt zaczęliśmy realizować od sierpnia 2021 r.) widzimy jak wiele zrobiliśmy.
Kim są liderki projektu?
Przede wszystkim zaprosiliśmy i przeszkoliliśmy 12 fantastycznych kobiet. Wzięły one udział w cyklu szkoleń przygotowujących je do pełnienia roli liderek. Były to warsztaty z zakresu komunikacji interpersonalnej, budowania zespołu, inicjowania działań prospołecznych. Żeby porwać kogoś i rozpalić, samemu trzeba płonąć i działać. I taki ogień oraz gotowość do działania wzniecaliśmy podczas szkoleń oraz wielu działań towarzyszących, jakim np. było przygotowanie przez liderki pokazu ulicznego, który był skierowany do Wałbrzyszan i zaprezentowany w sercu miasta – na Placu Magistrackim. Nie było to łatwe działanie, któż ot tak staje na ulicy, przed przypadkowymi przechodniami i mówi o tym, co ważne. A jednak, nasze liderki podjęły wyzwanie i przygotowały pokaz uliczny pt. „Chcę Ci powiedzieć, że…”. Ten przekaz do Wałbrzyszan był bardzo osobisty, dotykał naszych wspomnień, naszych doświadczeń, dobrych i trudnych, radosnych i smutnych. Był osobisty i mądry, wzruszał i poruszał, zostawiając nas w przekonaniu, ze warto być dobrym człowiekiem, że warto angażować się na rzecz sprawiedliwości, że warto być uczciwym, że warto słuchać opowieści, ze warto się szanować, że warto prosić o pomoc, że warto nadać sens w swojemu życiu.
„Chcę Ci powiedzieć, że…” to było też publiczną identyfikacją liderek z projektem. „Taka jestem, tak działam, dla ciebie, dla siebie, bo warto, dołącz do nas, wiele w naszych rękach”. Taki przekaz zabrali ze sobą mieszkańcy miasta. A liderki? Liderki z poczuciem satysfakcji, że ich głos wybrzmiał, działają na rzecz projektu, uczestnicząc w nim, zapraszając nowe osoby, zbierając nowe potrzeby, włączając się we współtworzenie oferty.
Jakie działania wchodzą w skład realizowanego projektu? Które z nich już zostały zakończone?
W 2021 r. działo się dużo i intensywnie. Wszystkie warsztaty były międzypokoleniowe i otwarte dla chętnych. W cyklu Kalejdoskop inspiracji odbywały się warsztaty fotograficzne, przewodnickie, ceramiczne i malarskie. Każdy z warsztatów zakończył się pokazem prac, by zachęcić Wałbrzyszan do wspólnego działania. Wystawa ceramiki i fotograficzna oraz prac malarskich były także okazją do zaprezentowania się w nowej roli, jako twórca, zachęcaliśmy mieszkańców do odkrywania nowych obszarów zainteresowań a dla liderek była to okazja do włączenia się w tworzenie oferty skierowanej do mieszkańców miasta.
Ważnym blokiem w projekcie jest nasza wielokulturowość. Stąd w 2021 roku poznawaliśmy historię wielokulturowego Wałbrzycha, organizując warsztaty i spacery po wielokulturowym Wałbrzychu, spotkania ze świadkami czasu, którymi byli m.in przedstawiciele społeczności i mniejszości kulturowych – wałbrzyscy Grecy, Niemcy oraz reemigranci z Westfalii czy przesiedleńcy z Podlasia.
To ważny temat, który pogłębialiśmy, tworząc unikalną grę o wielokulturowym Wałbrzychu. Dlaczego unikalną? Bo jej autorami są przede wszystkim uczestnicy projektu. Sami tworzyli projekt na szatę graficzną, sami wykonywali materiał do planszy, kart – nawet pionki i figurki z ceramiki podczas warsztatów w pracowni ceramicznej. Również treści do fabuły zostały opracowane w dużym stopniu przez uczestników. Cieszy nas to zaangażowanie oraz fakt, że dla wielu z nas temat wielokulturowości jest tematem inspirującym i może być, w naszym odczuciu, zaproszeniem do integracji pokoleń.
Wielokulturowość przywołuje wspomnienia oraz rozbudza wyobraźnię. Sięgaliśmy do źródeł, materiałów pisanych, wspomnień, posiłkowaliśmy się własnymi doświadczeniami a także historiami opowiedzianymi podczas spotkań ze świadkami czasu. Gra o wielokulturowym Wałbrzychu pt. WY-GRAJ-MY to miejsce!” już w nazwie (formie zapisu) zaprasza do zabawy i integracji. Dotyka ona wielu zagadnień w kontekście wielokulturowej mozaiki, jaką Wałbrzych był przed i po 1945 roku, z obszaru tradycji, zwyczajów ale i zabytków, obiektów sakralnych czy sposobu spędzania wolnego czasu.
„Wygrajmy to miejsce” sugeruje, że wiele w projekcie dzieje się wokół gry. Tak, to prawda. W 2021 zaprosiliśmy Wałbrzyszan do Teatru Lalki i Aktora, gdzie zaprezentowaliśmy spektakl „Dobre sny, złe sny” przygotowany przez uczestników warsztatów teatralnych. Gościliśmy też na scenie Filharmonii Sudeckiej, gdzie podczas fenomenalnego koncertu w wykoniau Atsuko Seta i Jarosława Nadarzyckiego „wygrywaliśmy jesień”.
Działo się dużo i intensywnie, odbyły się 3 wernisaże prac (wystawa prac malarskich, fotograficznych i ceramicznych wykonanych przez uczestników), 2 spektakle i 1 koncert, wiele godzin warsztatów, spacerów i spotkań. We wszystkich działaniach wzięło udział prawie 100 osób.
A co jeszcze przed nami? A rok 2022?
Rok 2022 rozpoczęliśmy od finisażu wystawy fotograficznej „Fotogeniczne szlaki Wałbrzycha” i wręczenia uczestnikom projektu kalendarzy na 2022 rok. Kalendarz jest jednym z ważniejszych produktów projektu, tworzą go zdjęcia wykonane przez uczestników warsztatów fotograficznych.
Za chwilę zaprosimy uczestników projektu, szczególnie tych zainteresowanych wątkiem spacerowo-przewodnickim po ziemi wałbrzyskiej, na spotkanie podsumowujące warsztaty z przewodnikiem, podczas którego wręczmy Spacerownik „Naszymi szlakami” , który jest kolejnym produktem działań projektowych.
Mamy też w planie zaangażowanie uczestników działań z 2021 r. i organizowanie spacerów naszymi fotograficznymi oraz przewodnickimi szlakami. To właśnie efekt, który chcemy osiągnąć: zaangażować mieszkańców Wałbrzycha do działań oddolnych, wyposażając ich wcześniej w wiedzę i praktyczne doświadczenie.
Niebawem też zaprosimy na wystawę akwareli oraz kontynuację spotkań pod wspólnym niebem a zaczniemy je od literackiego spotkania i czytania opowiadania, które powstało w ramach naszego projektu. No i oczywiście czeka nas także spotkanie przy wspólnym stole, po to, by WYGRAĆ WAŁBRZYCH. Planujemy zaprosić nie tylko uczestników naszego projektu, ale wszystkich chętnych Wałbrzyszan do tej międzykulturowej gry. Jesteśmy już po wstępnych rozmowach z Panią Prezydent, liczymy na stolik VIP-ów.
Rok 2022 rysuje się równie intensywnie, choć inaczej niż rok miniony. Liczymy na aktywne zaangażowanie i inicjatywę uczestników projektu, bo to jego cel. W planie mamy kontynuowanie spotkań rozwojowych dla Seniorów, gimnastykę pamięci i kinezjologię. Kontynuować będziemy pracę metodami teatru, przygotowując kolejny ważny przekaz do Wałbrzyszan, który będzie efektem warsztatów teatralnych i komunikacyjnych. Mamy też w planie stworzenie gry terenowej i kulturowe eksplorowanie naszego miasta. Na rok 2022 mamy zdecydowanie mniej środków, dlatego staramy się pozyskać kolejne dotacje na kontynuowanie tego zadania.
Do jakich działań mogą jeszcze przystąpić zainteresowane osoby?
Do wszystkich, o których wspomniałam. Można przychodzić na kolejne spotkania, a gdy ogłosimy nabór na warsztaty teatralne czy do tworzenia gry terenowej również wziąć w tym udział. Projekt nie jest zamknięty dla nikogo. Można po prostu przyjść i być z nami. Jedynym warunkiem jest wypełnienie formularza zgłoszeniowego. Zapraszamy Państwa do towarzyszenia nam w działaniach, odwiedzania naszej strony na facebooku (profil Fundacja Via Salutis) oraz dedykowanej projektowi „Wygrajmy to miejsce – projekt” .
Poza działaniami projektu coś jeszcze?
Tak, chcemy kontynuować nasz projekt skierowany do Seniorów. Założyliśmy w tym celu na portalu https://zrzutka.pl/zagzkh zrzutkę na realizację projektu poMOC Seniora. Dla nas ta grupa wiekowa jest bardzo ważna, projektów jej dedykowanym jest wciąż za mało. Zebrane środki pomogą nam zrealizować działania wyzwalające radość życia, nadające trochę twórczego szaleństwa i podnoszące poczucie własnej wartości Seniorów.
Ponadto kontynuujemy projekt o nazwie „DraBiNA – drama, biografia, narracja”. Jego celem jest wypracowanie innowacyjnej oferty dla edukatorów osób starszych i wyposażenie ich w narzędzie oparte o te trzy składowe. Metoda ma służyć przede wszystkim aktywizacji społecznej osób starszych, wyzwalaniu w nich potencjału do angażowania się w aktywne działanie na rzecz własnej grupy wiekowej. Zanim przeszkolimy edukatorów, odbędziemy szereg szkoleń z udziałem seniorów, tzw. pilotaż, w którym sprawdzimy czy i jak zaproponowane przez nas metody działają. Fundacja Via Salutis jest w projekcie partnerem. Jego liderem jest Fundacja św. Jadwigi w Morawie. Towarzyszy nam także partner islandzki. Projekt jest finansowany ze środków norweskich z programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy. To dla nas bardzo ważny projekt. Jego efektami będziemy dzielić się z organizacjami z całej Polski z nadzieją, że edukatorzy tę właśnie metodę będą stosować, by angażować społecznie osoby starsze.
Serdecznie dziękuję za rozmowę i zapraszam do współpracy z naszą Fundacją Via Salutis Alicja Przepiórska-Ułaszewska.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiał Paweł Szpur