Antybiotyki kontra bakterie

W czasach pandemii dbamy o to, by nie zarazić się koronawirusem. Stosujemy wszelkie środki ostrożności, a także szczepimy się. Ale mimo pandemii życie toczy się dalej swoim torem. To samo tyczy się zakażeń różnymi bakteriami, nie tylko koronawirusem. Od czasów stworzenia pierwszego antybiotyku, trwa nieustanny wyścig pomiędzy uodparnianiem się bakterii na leki, a stworzeniem kolejnego skutecznego antybiotyku. Czy ten wyścig będzie miał swój koniec?

Co to są superbakterie?
Otóż superbakterie to mikroby wywołujące groźne zakażenia szpitalne. Cechują się antybiotykoopornością, którą zawdzięczają ludziom. Powodem jest wieloletnie nadużywanie antybiotyków i nieprawidłowe ich stosowanie. Jak wynika z danych Europejskiego Programu Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków, Polska jest w czołówce. Superbakterie stanowią zagrożenie dla ludzkości, ponieważ łatwo się rozprzestrzeniają z miejsc bytowania. Ich nosicielami są głównie podróżujący zainfekowani ludzie oraz środowisko szpitalne – przede wszystkim oddziały intensywnej terapii i chirurgiczne.

Antybiotyki – czyli co?
Antybiotyki to leki stosowane tylko i wyłącznie na infekcje bakteryjne. Mają one za zadanie zabić lub zahamować rozwój bakterii w naszym organizmie. Pamiętajmy jednak, że efektem tego jest także osłabiona odporność. Dlatego też antybiotyk musi być odpowiednio dobrany do patogenu, który wywołał infekcję. W tym celu konieczne jest wykonanie posiewu na przykład z moczu, krwi czy wymazu z gardła. Kolejnym etapem jest ustalenie wrażliwości bakterii na dany antybiotyk (antybiogram). Wykonanie wymazów z gardła lub nosa nie jest powszechne w medycynie rodzinnej, ale warto się o nie upomnieć. Antybiotyki należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Nawet jeśli poprawa naszego stanu nastąpiła szybciej, nie powinniśmy odstawiać leku. Wyjątkiem jest pojawienie się reakcji alergicznej np. wysypka, duszności, silna biegunka. Wówczas niezwłocznie i obowiązkowo trzeba skonsultować się z lekarzem.

Superantybiotyk
Wankomycyna to antybiotyk tak zwanej ostatniej szansy. Podawany jest w momencie, gdy inne leki zawiodły. Okazuje się, że bakterie znalazły sposób na ten środek. Tu z pomocą przyszli amerykańscy badacze. Stary antybiotyk zmodyfikowany przez naukowców z Scripps Research Institute niesie nową nadzieję w walce z superbakteriami odpornymi na większość znanych nam antybiotyków. Uczeni z USA poprzez modyfikację pokonali odporność, jaką przez te prawie 60 lat wytworzyły bakterie. Nowa wersja wankomycyny działa trójtorowo i jest około 25 tysięcy razy mocniejsza od swojego pierwowzoru. Dowiodły tego testy przeprowadzone na enterokokach, które uodporniły się na działanie poprzednich wersji antybiotyku. Bakterie z tej grupy są na liście 12 najgroźniejszych drobnoustrojów, którą opublikowała Światowa Organizacja Zdrowia – WHO.

Bakterie nadal walczą
Z kolei naukowcy z amerykańskiego Univeristy of Georgia odkryli w miejskich ściekach w USA gen MCR-9, który odpowiada za odporność bakterii na inny antybiotyk – kolistynę. To odkrycie jest złą informacją. Otóż kolistyna, odkryta jeszcze w 1949 roku, nazywana jest czasem „antybiotykiem ostatniej szansy”. Podaje się ją w przypadkach zakażeń bakteriami, na które nie działają inne znane antybiotyki. WHO zalicza ją do leków o krytycznym znaczeniu dla ludzkości. Bakterią, która nabyła ów gen odporności na kolistynę okazała się Morganella morganii. Długo uważano, że głównym czynnikiem sprawiającym, że bakterie nabywają odporności na kolistynę, jest nadużywanie antybiotyku. Działo się tak szczególnie często w rolnictwie. Stosowania tego antybiotyku w weterynarii zakazano w Chinach dopiero w 2016 roku, w Indiach zaś w 2019. Przedtem często dodawano go do pasz dla zwierząt „na wszelki wypadek”. Tak więc wyścig antybiotyków i bakterii nadal trwa. Kto ostatecznie wygra ten maraton? Naukowcy czy matka natura? Lepiej nie próbować odpowiadać na to pytanie, a najlepiej nie nadużywać antybiotyków, w szczególności w rolnictwie.

Zebrał i opracował
Paweł Szpur
gazeta@30minut.pl

Źródła i cytaty:
https://www.focus.pl/
www.doz.pl/